W ramach programu stałej formacji kapłańskiej, w dniach 12-13 lutego w Archidiecezjalnym Wyższym Seminarium Duchownym w Białymstoku odbyły się doroczne warsztaty duszpasterskie. Problematykę pomocy, opieki i towarzyszenia osobom w sytuacji kryzysów psychicznych przybliżyli zgromadzonym ks. Jarosław Magierski, odpowiedzialny za powstałe w Łodzi, jako pierwsze w Polsce, duszpasterstwo osób będących w kryzysie suicydalnym i ich rodzin oraz Marta Czajczyńska, psychoterapeutka, mediator rodzinny i współzałożycielka duszpasterstwa Papageno Team. Organizatorem cyklicznych spotkań warsztatowych jest Zespół ds. Stałej Formacji Kapłanów we współpracy z Katedrą Teologii Katolickiej Uniwersytetu w Białymstoku.
Ksiądz Jarosław Magierski oraz współprowadząca warsztaty Marta Czajczyńska przedstawili działalność duszpasterstwa Papageno Team, którego funkcjonowanie powiązane jest z ideą duszpasterstwa specjalistycznego. Ten powstały w archidiecezji łódzkiej projekt jest w Kościele w Polsce pierwszą tego typu inicjatywą skierowaną wprost do osób, których dotyka szeroko rozumiany problem samobójstwa.
„Ludzie w kryzysie suicydalnym bardzo często spotykają się z niezrozumieniem, piętnowaniem, a niekiedy i traumatyzującym wykluczeniem. Często mają też poczucie wykluczenia wewnątrz wspólnot parafialnych. Założeniem Papageno Team jest przekraczanie barier, które w społeczeństwie, ale też w Kościele doskonale i skutecznie tworzymy. Podążając za myślą papieża Franciszka o Kościele, który jest powołany, aby dotrzeć na dzisiejsze rozstaje dróg, na peryferie ludzkości i do tych sytuacji, w których ludzie żyją pozbawieni nadziei, Papageno Team tworzą specjaliści z różnych dziedzin – duszpasterze, psychologowie, psychoterapeuci, lekarze, którzy w duchu otwartości, starają się robić wszystko, by pomóc człowiekowi, który utracił sens swego życia, znalazł się w kryzysie samobójczym, doświadcza myśli samobójczych, jest po próbach samobójczych, a także osobom dotkniętym samobójstwem bliskich” – wyjaśniał ks. Magierski.
Prowadzący doroczne warsztaty duszpasterskie zwrócili uwagę na zachowania, mechanizmy i działania poprzedzające próbę samobójczą, które mogą pomóc dostrzec i nie być obojętnym wobec osób, które żyją obok nas i cicho wołają o pomoc, nie radząc sobie z własnym życiem. Podkreślali również potrzebę wysłuchania drugiego człowieka i wrażliwości na przeżywane przez niego trudności, odpowiedniego, a także konstruktywnego wsparcia, które może chronić osobę w kryzysie przed samobójstwem.
Zaznaczali, że choć nie każdy może być psychologiem lub psychoterapeutą, to każdy może być przyjacielem. „A przyjacielem jest ten, kto potrafi się zainteresować i słuchać. Być obecny. Z takiej postawy może wyniknąć wiele dobra, przede wszystkim ratunek dla drugiego człowieka” – dopowiadał ks. Magierski.
Marta Czajczyńska podkreślała, że przed zachowaniami samobójczymi może chronić każdy, nie tylko osoby z najbliższego otoczenia, jednak szczególna rola przypada tu duszpasterzom. Dlatego, jako ta „stojąca po drugiej stronie ambony” uwrażliwiała, by słowo Boże padające z ambony było zawsze słowem, które leczy, daje nadzieję, motywuje, a nie potępia czy rani.
W drugiej części warsztatów, duszpasterze spotkali się w dwóch grupach roboczych prowadzonych przez prelegentów.
W podsumowaniu warsztatów zauważono, że w oficjalnej nauce Kościoła podejście do kwestii samobójstw zostało zmodyfikowane. Choć samobójstwo nadal jest obiektywnie złem, to Kościół sporo zaczerpnął z wiedzy psychologicznej oraz psychiatrycznej i na nowo uczy się patrzeć na człowieka także przez pryzmat jego kryzysów i indywidualnej historii, nieosądzająco. Patrząc jednak na Kościół, który tworzą ludzie, stereotypy dotyczące samobójstw nadal są obecne.
Księża dzielili się również swoimi doświadczeniami, a także wątpliwościami związanymi ze sprawowaniem sakramentu pokuty, do którego przystępują osoby z chorobami psychicznymi lub mające myśli samobójcze.
„To bardzo ciekawa konferencja i inicjatywa, aby porozmawiać o problemie, który narasta, zwłaszcza wśród młodych ludzi, choć nie tylko wśród nich – utraty sensu życia, myślach o zakończeniu go w sposób przedwczesny, o nienawiści w stosunku do siebie, o braku poczucia własnej wartości. Co z tym zrobić? My, jako duszpasterze, spotykamy się z tym problemem bardzo często, dlatego wiedza osób, które zajmują się tym profesjonalnie, ale także podzielenie się własnym doświadczeniem jest bardzo na czasie i mam nadzieję, że uwrażliwi nas na to, że młody człowiek przeżywa bardzo wiele konfliktów wewnętrznych, których nie powinniśmy bagatelizować, bo chyba taka jest tendencja. Ot, młody człowiek – ma głupoty w głowie. Jednak te głupoty mogą urosnąć do rozmiarów, które są dla tego młodego człowieka nie do udźwignięcia. Dlatego trzeba mu towarzyszyć, odpowiadać na jego pytania, być blisko” – mówił jeden z uczestników warsztatów.
Arcybiskup Józef Guzdek, który aktywnie włączał się w przebieg warsztatów dzieląc się swoim doświadczeniem, wielokrotnie apelował do kapłanów, aby przede wszystkim umieli słuchać, towarzyszyć i motywować do tego, aby potrzebująca osoba skorzystała z dogłębnego, duchowego i profesjonalnego wsparcia. Prosił również księży o wrażliwość i uważność na każdego człowieka, ale także na współbraci w kapłaństwie. Przytoczył wiele pozytywnych przykładów skutecznej pomocy, ale także zauważył istniejącą lukę we wspólnym działaniu na rzecz czyjegoś dobra – w wydobyciu z kryzysu, depresji czy nałogu, ale także w kapłańskich przyjaźniach, relacjach, kontaktach.
„Chrześcijanin, a tym bardziej kapłan, to człowiek, który jest zapatrzony w niebo, ale stąpa po ziemi. Idąc przez życie dostrzegamy wiele problemów. Dziś jednym z tych problemów, mających wielką skalę, są depresje, i także niekiedy samobójstwa. Dlatego podjęliśmy ten problem: Jak pomóc? Jak nie przejść obojętnie wobec człowieka, który pyta, czy życie ma sens, albo: Po co żyć? Warsztaty dały możliwość, aby spotkać się z tymi, którzy w sposób profesjonalny organizują pomoc i którzy mogą się podzielić swoim doświadczeniem. Dla mnie osobiście była to również okazja, aby podziękować wszystkim tym, którzy mają tę szczególną wrażliwość na człowieka w potrzebie, którzy nie są obojętni, którzy zgłębiają problemy ludzi w rozmaitych kryzysach duchowych i psychicznych oraz pragną im towarzyszyć” – podkreślał metropolita.
Dziękując prelegentom i kapłanom za udział w dorocznym spotkaniu warsztatowym, na zakończenie, wraz z bp. Henrykiem Ciereszko, udzielił zgromadzonym pasterskiego błogosławieństwa.
Coroczne warsztaty dla kapłanów archidiecezji białostockiej dotyczą aktualnych zagadnień i problemów duszpasterskich oraz są okazją do poszerzania wiedzy i wypracowania wspólnych stanowisk i postulatów do przyszłej realizacji w duszpasterstwie. W tegorocznych warsztatach uczestniczyło w sumie ponad 300 księży.
Papageno Team dziękuje Metropolicie Białostockiemu Księdzu Arcybiskupowi Józefowi Guzdkowi Księdzu Biskupowi Henrykowi Ciereszce oraz Księdzu Arcybiskupowi Seniorowi Edwardowi Ozorowskiemu oraz Wszystkim Kapłanom Archidiecezji Białostockiej za otwartość, chęć zaangażowania i fantastyczną atmosferę warsztatów, które z pewnością przyniosły i będą przynosić wiele dobra.
