22 lutego br. upłynęło 5 lat od opublikowania tu w Watykanie Instrukcji duszpasterskiej Aetatis novae (tytuł w jęz. polskim: U progu nowej ery). Przygotowano ją na 20-lecie Instrukcji Communio etprogressio (tytuł polski: Zjednoczenie i postęp). Zgodnie z zamierzeniami Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu, nowa Instrukcja stała się kontynuacją i uzupełnieniem swojej poprzedniczki.

Do znanej już refleksji nad światem mass mediów Aetatis novae wniosła nowe i bogate treści, jak również przedstawiła nigdy dotąd nie sformułowane zapytania oraz kompetentnie zredagowane odpowiedzi. Jest pierwszym dokumentem kościelnym tej rangi i treści, który podniósł problem manipulacji w mediach. Stawia też pilne postulaty w sprawach wyjątkowo doniosłych, takich np. jak organizowanie stałej opieki duszpasterskiej nad dziennikarzami czy opracowanie specjalnego programu duszpasterskiego poświęconego wyłącznie mass mediom.

Jak każda Instrukcja watykańska, Aetatis novae jest niezastąpionym przewodnikiem po skomplikowanym dziś i pełnym zagadek świecie mass mediów. Powinna być zatem starannie studiowana przez uczelnie katolickie i instytuty studiów nad kulturą masową, przez duszpasterzy i katechetów. Również katoliccy publicyści i dziennikarze mogliby ten dokument w sposób przystępny przybliżyć ogółowi społeczeństwa.

Ponadto, wnikliwy czytelnik Instrukcji może się utwierdzić w przekonaniu, że media są dziś w rzeczywistości czymś więcej niż tylko "czwartą władzą". Jeżeli wywierają one wyraźnie dominujący wpływ na opinię publiczną, a także na politykę, kulturę, wychowanie i moralność, to dziś należałoby o nich mówić, że są już "władzą pierwszą". Jeżeli zaś władza ta nie respektuje prawdy, nie szanuje osoby ludzkiej i nie potrafi, albo nie chce pełnić służby dla dobra jednostki i społeczeństwa, może się stać niebezpieczną postacią imperializmu. Jest bowiem zagrożeniem dla rozwoju człowieka i jego duchowej suwererenności.

Oprócz niewątpliwych dobrodziejstw, które sprowadzają media, powstają wokół nich i potęgują się zjawiska, które budzą powszechny niepokój. Wystarczy przykładowo wymienić wielorakie postaci zakłamania, niszczenie wartości chrześcijańskich, pornografię oraz jej odmiany w postaci pornofonii i pornowizji, fałszowanie obrazu człowieka i narodu, marginalizowanie Kościoła itp. Należy tu podkreślić, że Instrukcja Aetatis novae niejako w odpowiedzi na te zjawiska postuluje formowanie postawy proroka na obszarze mediów, tzn. w stosunku do ich oddziaływania na jednostkę i społeczeństwo.

Prorok to człowiek, który zawsze odważnie nazywa rzeczy po imieniu, nie waha się powiedzieć publicznie "niel", staje zdecydowanie w obronie zagrożonych wartości, nie lęka się podejmowania spraw niepopularnych. Jako chrześcijanin jest konsekwentnym świadkiem Prawdy pisanej z dużej litery. Jako człowiek sumienia daleki jest od wszelkiej kokieterii, umizgów, niebezpiecznych kompromisów i kunktatorstwa. Dewizą jego życia są słowa Chrystusa: "Poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli" (J 8, 32).

Prorok za swoją postawę płaci każdą cenę, wie bowiem, że stawka jest zawsze najwyższa.
W tegorocznym orędziu papieża Jana Pawła II na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu postawione zostały bardzo ważne pytania. Jedno z nich jednakże zastanawia szczególnie głęboko: "czy w nowych mediach możemy domagać się miejsca dla Chrystusa?" W tym pytaniu Piotra naszych czasów zawarte jest wyzwanie na dziś i na jutro Kościoła. Czy dotrze ono przede wszystkim do katolików pracujących w prasie, radiu i telewizji? Czy znajdą się wśród nich odważni prorocy nowych czasów, aby w mediach zapewnić Chrystusowi należne Mu miejsce?

Nowa era mass mediów woła dziś o ofiarne zaangażowanie już nie tylko na miarę apostoła i świadka. Obecnie niezbędni są i poszukiwani prorocy, szczególnie zaś w szeregach twórców kultury masowej. Niech jak najrychlej powstaną i opowiedzą się jednoznacznie po stronie Prawdy. Ich głos - jest dziś na miarę epoki. Od nich też w najwyższym stopniu uzależnione będzie oblicze człowieka i świata w potężnym imperium mediów. Oby wszyscy, zarówno twórcy jak i odbiorcy tych mediów zdolni byli dzięki posłannictwu proroków skutecznie "głosić Jezusa - Drogę, Prawdę i Życie" - w mediach i poprzez media.

* Tekst wypowiedzi emitowany 4 marca 1997 r. w Radio Watykańskim